Στις μέρες μας όλο και περισσότερο άνθρωποι αποφεύγουν τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη, ενώ οι όροι κοιλιοκάκη, δυσανεξία ή ευαισθησία στη γλουτένη στη γλουτένη αποτελούν ένα συχνό θέμα συζήτησης. Η κοιλιοκάκη αποτελεί μια χρόνια εντεροπάθεια που συνδέεται με πολλές σοβαρές  επιπτώσεις στην υγεία. Σε αυτό το άρθρο θα βρεις όλες τις απαραίτητες πληροφορίες σχετικά με την κοιλιοκάκη, τα συμπτώματά της και τη θεραπεία της. Συνέχισε λοιπόν να διαβάζεις!

Δυσανεξία στη Γλουτένη

Η δυσανεξία στη γλουτένη είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει τρεις βμασικούς τύπους διαταραχών που σχετίζονται με τη γλουτένη:

• την κοιλιοκάκη (CD): Πρόκειται για ένα αυτοάνοσο νόσημα, το οποίο αναλύεται παρακάτω.
• την αλλεργία στο σιτάρι: Προκαλείται από την ευαισθητοποίηση που περιέχονται στις πρωτεΐνες σίτου. Η αλλεργία εμφανίζεται μέσα σε λίγες ώρες και δεν προκαλεί μόνιμη γαστρεντερική ή άλλη βλάβη.
• και την ευαισθησία στη γλουτένη (NCGS): Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται από συμπτώματα στο πεπτικό σύστημα, τα οποία σχετίζονται με την κατανάλωση τροφών που περιέχουν γλουτένη, απουσία κοιλιοκάκης και αλλεργίας στο σιτάρι.

Όλες οι παραπάνω διαταραχές έχουν παρόμοια συμπτώματα, μεταξύ των οποίων φούσκωμα, έμετο και διάρροια. Ωστόσο παρουσιάζουν αξιοσημείωτες διαφορές στην παθογένεσή τους

Τι είναι η Κοιλιοκάκη (CD);

Η κοιλιοκάκη είναι μια αυτοάνοση χρόνια εντεροπάθεια που προκαλείται από γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες, που εκτιμάται ότι αφορά περίπου το 1% του γενικού πληθυσμού.

Σε ένα άτομο με κοιλιοκάκη, η έκθεση στη γλουτένη προκαλεί φλεγμονή στο έντερο.

Η επαναλαμβανόμενη έκθεση καταστρέφει σταδιακά το λεπτό έντερο, το οποίο μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα απορρόφησης μετάλλων και θρεπτικών συστατικών από τα τρόφιμα.

Ποια τα συμπτώματα της Κοιλιοκάκης (CD);

Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης μπορεί να κυμαίνονται από ήπια έως σοβαρά, να μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου και να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μάλιστα, στις ήπιες περιπτώσεις δεν παρουσιάζονται εμφανή συμπτώματα. Έτσι η διάγνωση συχνά γίνεται τυχαία, κατά τον έλεγχο για κάποιο άλλο θέμα υγείας.

Τα πιο κοινά συμπτώματα της κοιλιοκάκης είναι:

• διάρροια (λόγω δυσαπορρόφησης θρεπτικών συστατικών)
• στεατόρροια (κόπρανα με ασυνήθιστα υψηλά επίπεδα λίπους, λόγω δυσαπορρόφησης)
• κοιλιακό άλγος
• φούσκωμα και μετεωρισμός
• δυσπεψία
• δυσκοιλιότητα
• έμετος (συνήθως επηρεάζει μόνο τα παιδιά)

Άλλα συμπτώματα που δε σχετίζονται με το έντερο περιλαμβάνουν:

• κόπωση, η οποία μπορεί να είναι ένδειξη ανεπάρκειας σιδήρου ή βιταμίνης Β12
• απροσδόκητη απώλεια βάρους
• κνησμώδες εξάνθημα, γνωστό ως ερπητοειδής δερματίτιδα
• δυσκολία στη σύλληψη
• μυρμήγκιασμα και μούδιασμα στα χέρια και τα πόδια (περιφερική νευροπάθεια)
• διαταραχές που επηρεάζουν το συντονισμό, την ισορροπία και την ομιλία (αταξία)
• πρήξιμο των άκρων (οίδημα)

Οι αθενείς με κοιλιοκάκη μπορεί να αναπτύξουν ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά, καθώς η βλάβη στο έντερο περιορίζει σταδιακά την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών όπως ο σίδηρος και οι βιταμίνες B12, D και K.

Πέρα από τον υποσιτισμό, η κοιλιοκάκη μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβη στα τοιχώματα του λεπτού εντέρου αλλά και σε άλλα όργανα. Αξίζει λοιπόν να σημειωθεί ότι η εκδήλωση κοιλικοκάκης κατά την παιδική ηλικία επηρεάζει αρνητικά τον  φυσιολογικό ρυθμό ανάπτυξης.

Ποια τα αίτια της Κοιλιοκάκης;

Η κοιλιοκάκη προκαλείται από την ανώμαλη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος στη γλουτένη. Τα αντισώματα που παράγονται προκαλούν φλεγμονή στην επιφάνεια του εντέρου. Ως αποτέλεσμα, μειώνεται η ικανότητα του εντέρου να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά της τροφής, γεγονός που προκαλεί τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης.

Αν και δεν έχουν ακόμη αποσαφηνιστεί οι προδιαθεσικοί παράγοντες της νόσου, οι παρακάτω φαίνεται πως αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης:

• Οικογενειακό ιστορικό
• Περιβαλλοντικοί παράγοντες (όπως λοίμωξη του πεπτικού συστήματος, εισαγωγή γλουτένης σε ηλικία μικρότερη των 3 μηνών)
• Διαβήτης τύπου 1
• Θυρεοειδοπάθειες
• Ελκώδης κολίτιδα
• Νευρολογικές διαταραχές (όπως η επιληψία)
• Σύνδρομο Down και σύνδρομο Turner

Πώς γίνεται η διάγνωση της Κοιλιοκάκης;

Σε περίπτωση που έχεις κάποιο σύμπτωμα η αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης κοιλιοκάκης τότε ο έλεγχος είναι απαραίτητος. Η διάγνωσης γίνεται με:

• αιματολογικές εξετάσεις – για τον έλεγχο παρουσίας αντισωμάτων που είναι κοινά σε ατόμα με κοιλιοκάκη
• ή/ και βιοψία – για επιβεβαίωση της διάγνωσης

Η κοιλιοκάκη μπορεί να είναι δύσκολο να διαγνωστεί επειδή τα συμπτώματά της είναι παρόμοια με άλλων καταστάσεων, όπως  το Σύνδρομο Ευερέθιστου Εντέρου και η νόσος του Crohn. Αφού τα αποτελέσματα της διάγνωσης είναι θετικά, προτείνεται η διενέργεια επιπλέον εξετάσεων προκειμένου να ελεγχθεί η συνολική κατάσταση υγείας.

Διατροφή και Κοιλιοκάκη

Έως και σήμερα, η μόνη διαθέσιμη θεραπεία για την κοιλιοκάκη είναι η διαρκής και εφ’ όρου ζωής προσκόλληση στη δίαιτα χωρίς γλουτένη (GF) που οδηγεί στην εξαφάνιση των συμπτωμάτων.

Η αφαίρεση της γλουτένης από τη διατροφή των ασθενών με κοιλιοκάκη οδηγεί στην πλειονότητα των ασθενών, σε ύφεση των συμπτωμάτων της νόσου, όπως εκδηλώνονται από ορολογικές και ιστολογικές εξετάσεις. Πολλές επιπλοκές της νόσου μπορούν να αποφευχθούν, ενώ η ανάπτυξη των παιδιών μπορεί να επανέλθει στο φυσιολογικό με την αφαίρεση της γλουτένης από τη διατροφή.

Δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (GF)

Η δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (GF) περιλαμβάνει την κατανάλωση τροφών που δεν περιέχουν γλουτένη, δεν παρασκευάζονται ούτε σερβίρονται σε ίδια σκεύη με τρόφιμα που την περιέχουν. Ενδεικτικά, τα τρόφιμα που μπορούν να καταναλωθούν σε μια τέτοια δίαιτα είναι:

• το γάλα
• τα φρούτα και τα λαχανικά
• το κρέας και το ψάρι (όχι παναρισμένα)
• οι πατάτες
• το ρύζι και χυλοπίτες/ noodles ρυζιού
• το καλαμπόκι
• τα αλεύρια χωρίς γλουτένη, όπως από ρύζι, καλαμπόκι, σόγια και πατάτα
• και όσα τρόφιμα φέρουν στη συσκευασία τους την ειδική ένδειξη χωρίς γλουτένη.

Δεν είναι πάντα εύκολο για τον ασθενή με κοιλιοκάκη να ακολουθεί αυστηρά μια δίαιτα χωρίς γλουτένη και να κάνει ταυτόχρονα υγιεινές διατροφικές επιλογές. Επιπλέον, η δίαιτα GF μπορεί να οδηγήσει σε έλλειψη θρεπτικών συστατικών με αποτέλεσμα τη μη ποιοτική διατροφή.

Συμπερασματικά

Αν έχεις κοιλιοκάκη θα πρέπει να ακολουθήσεις δίαιτα ελεύθερη γλουτένης (GF). Αυτή αποτελεί τη μόνη αποδεδειγμένη θεραπεία για την κοιλιοκοκάκη, ενώ βοηθά στην ευαισθησία στη γλουτένη και την αλλεργία στο σιτάρι. Ωστόσο, παράλληλα είναι απαραίτητη η αξιολόγηση της ποιότητας της διατροφής σου για την αποφυγή ελλείψεων σε θρεπτικά συστατικά. Επικοινώνησε με έναν διαιτολόγο- διατροφολόγο ο οποίος αφού αξιολογήσει τη διατροφική σου κατάσταση, θα μπορέσει να σου παρέχει τις λύσεις που θα σου εξασφαλίσουν μια ισορροπημένη και πλήρη διατροφή που θα σε απαλλάξει από τα συμπτώματα της νόσου.

Γράφει η Χριστίνα – Πωλίνα Λαμπρινού.