Παρότι η υγιεινή διατροφή και το φυσιολογικό βάρος αποτελούν ευρέως αναγνωρισμένους παράγοντες για τη διατήρηση καλής υγείας, πρότυπα με εξαιρετικά χαμηλό βάρος και πληροφορίες για το πώς μπορεί να επιτευχθεί η απώλεια κιλών εξακολουθούν να προβάλλονται. Οι ενήλικες μπορούν, ενδεχομένως, να διαχειριστούν ευκολότερα αυτή την κατάσταση. Ωστόσο, η πίεση που δημιουργείται στα παιδιά και τους εφήβους από τα αυστηρά, μη ρεαλιστικά και δυνητικά επιβλαβή ιδανικά γύρω από την ομορφιά, το βάρος και το σχήμα του σώματος είναι μεγάλη. Η αναζήτηση ενός «τέλειου» σώματος μπορεί να βλάψει την αυτοπεποίθηση, τη σωματική και ψυχική υγεία τους και να οδηγήσει σε κατάθλιψη και στην υιοθέτηση διαταραγμένων διατροφικών συνηθειών.

Πώς αισθάνονται τα παιδιά κι οι έφηβοι για την Εικόνα του Σώματός τους;

Ως εικόνα του σώματος ορίζεται το πώς σκέφτεσαι ή αισθάνεσαι για την εμφάνισή σου, το σώμα σου και το δέρμα σου. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες όλο και περισσότερα παιδιά και έφηβοι παρουσιάζουν αυξημένη ανασφάλεια για την εικόνα του σώματος τους, με ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό εφήβων να ακολουθούν κάποια δίαιτα αδυνατίσματος. Παράλληλα, η συχνότητα εμφάνισης διατροφικών διαταραχών αυξάνει με ταχείς ρυθμούς, ενώ η ηλικία εκδήλωσής τους συνεχώς και μειώνεται. Η μη ικανοποιητική εμφάνιση σώματος αποτελεί σημαντική ανησυχία και στα δύο φύλα, αλλά είναι πιο συχνή στα κορίτσια που διανύουν την εφηβεία.

Τι προκαλεί ανασφάλεια για το Σώμα σε αυτές τις ηλικίες;

Η διατήρηση μιας φυσιολογικής και υγιούς εικόνας σώματος κατά την παιδική ηλικία και κυρίως την εφηβεία, μια περίοδο σημαντικών σωματικών και συναισθηματικών αλλαγών, μπορεί να είναι δύσκολη. Οι παράγοντες που επηρεάζουν το πώς αντιλαμβάνεται ένα παιδί ή ένας έφηβος την εικόνα του σώματός του είναι πολλοί και περιλαμβάνουν:

• Τη φυσική ή αναμενόμενη αύξηση του βάρους και άλλες αλλαγές που προκαλούνται στο σώμα από την ανάπτυξη και την εφηβεία.
• Την πίεση από τους συνομηλίκους του, να έχει μια συγκεκριμένη εμφάνιση.
• Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα μέσα ενημέρωσης που προωθούν ως ιδανικό το πολύ λεπτό ή μυώδες σώμα και ενθαρρύνουν την επίτευξη μη ρεαλιστικών ή ανέφικτων προτύπων.
• Την υπερβολική ανησυχία του γονέα για το βάρος και την εμφάνιση του παιδιού του.

Ποιες οι συνέπειες της διαταραγμένης Εικόνας Σώματος;

Η διαταραγμένη εικόνα σώματος σε αυτές τις ηλικίες συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για:

• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Κατάθλιψη
• Διατροφικές ανεπάρκειες
• Προβλήματα ανάπτυξης
• Διατροφικές διαταραχές
• Υπέρβαρο ή παχυσαρκία

Ακόμη, η έντονη ανησυχία για το σώμα και η ενασχόληση με μεθόδους βελτίωσής του συχνά προκαλούν προβλήματα συγκέντρωσης και απόδοσης σε άλλες δραστηριότητες, όπως το διάβασμα, οι σχολικές κι αθλητικές επιδόσεις. Επιπλέον, ορισμένα παιδιά και κυρίως έφηβοι μπορεί να προσπαθήσουν να ελέγξουν το βάρος τους καταφεύγοντας σε λύσεις όπως το κάπνισμα, η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής, η χρήση καλλυντικών ή ακόμη και  οι αισθητικές επεμβάσεις.

Πώς μπορείς να βοηθήσεις το παιδί σου;

Η θέση σου, ως γονέας, στην περίπτωση που το παιδί σου εκφράσει κάποια ανησυχία σχετικά με το βάρος του είναι πολύ σημαντική για να το προστατεύσεις από την εμφάνιση αρνητικών επιπτώσεων, όπως οι διατροφικές διαταραχές. Δυστυχώς, το να διαβεβαιώσεις απλά το παιδί σου ότι το βάρος του είναι φυσιολογικό πολλές φορές δεν είναι αρκετό για να περιορίσει την ανασφάλειά του και να μειώσει την πιθανότητα να εμφανίσει κάποια διατροφική διαταραχή, όπως ψυχογενή ανορεξία ή βουλιμία. Αντίθετα, τα παρακάτω μπορούν να σε βοηθήσουν να το καταφέρεις:

• Γίνε εσύ το πρότυπο μιας υγιούς εικόνας σώματος. Προς αυτή την κατεύθυνση, είναι πολύ σημαντικό να μην χρησιμοποιείς αρνητικούς χαρακτηρισμούς για το σωματικό βάρος, είτε το δικό σου είτε άλλων ατόμων. Αντίθετα, αποδέξου τον εαυτό σου και την εικόνα του και ενίσχυσε την αυτοεκτίμησή σου, τουλάχιστον μπροστά στο παιδί. Εξάλλου, είναι καλό να δείξεις στο παιδί σου ότι η εξωτερική εμφάνιση δεν αποτελεί το κριτήριο για την κοινωνική αποδοχή.
• Αποτέλεσε το πρότυπο των υγιεινών διατροφικών συνηθειών. Υιοθέτησε ισορροπημένες διατροφικές συνήθειες και μία υγιή στάση απέναντι στο φαγητό, χωρίς υπερβολές και στερήσεις. Ομοίως, απόφυγε να αποκλείεις τρόφιμα από το διαιτολόγιο του παιδιού σου και να τα χαρακτηρίζεις ως «καλά» ή «κακά». Με τον τρόπο αυτό το παιδί δεν ενοχοποιεί τις τροφές και έτσι αποφεύγεται ο υπερβολικός έλεγχος της διατροφικής του πρόσληψης.
• Μάθε πού κυμαίνεται το βάρος του παιδιού σου σε σχέση με τα υγιή επίπεδα. Ο ιατρός που το παρακολουθεί μπορεί να σε ενημερώσει σχετικά. Επίσης, αν παρατηρήσεις κάποια αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού σου σε σχέση με το φαγητό φρόντισε να επικοινωνήσεις μαζί του ή με έναν επαγγελματία διαιτολόγο- διατροφολόγο για περαιτέρω καθοδήγηση.

Συμπερασματικά

Το σώμα κατά την παιδική και εφηβική ηλικία περνά από πολλές φυσιολογικές αλλαγές, που επηρεάζουν την αίσθηση που έχουν τα παιδιά και οι έφηβοι για την εικόνα του. Η ανασφάλεια αυτή επιδεινώνεται από πολλούς παράγοντες που ασκούν πίεση στα παιδιά και τους εφήβους και διαταράσσουν την υγιή εικόνα του σώματος επιφέροντας σημαντικές επιπτώσεις. Για να προστατεύσεις το παιδί σου είναι σημαντικό να λάβεις συγκεκριμένα μέτρα μέσω των οποίων θα του υπενθυμίσεις ποια είναι τα υγιή πρότυπα που αφορούν τόσο το σώμα όσο και τη διατροφή.  Με απλά λόγια, γίνε εσύ το πρότυπο για το παιδί σου και βοήθησέ το να προσπεράσει τους κινδύνους που παρουσιάζονται.

Γράφει η Χριστίνα – Πωλίνα Λαμπρινού.