Η εκκολπωματίτιδα αποτελεί μία νόσο που χαρακτηρίζεται από φλεγμονή ή μόλυνση των εκκολπωμάτων. Τα εκκολπώματα είναι μικρά θυλάκια (σαν λακουβίτσες) που σχηματίζονται κατά μήκος των τοιχωμάτων του πεπτικού σωλήνα, συνηθέστερα στο παχύ έντερο και προκύπτουν από έντονη πίεση κατά την αφόδευση. Η εκκολπωματίτιδα εμφανίζεται πιο συχνά σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Επιπλέον, ο δυτικός τρόπος ζωής φαίνεται να συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο εκκολπωματίτιδας, καθώς χαρακτηρίζεται από διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες, έλλειψη σωματικής δραστηριότητας και κατ’ επέκταση υψηλότερα ποσοστά παχυσαρκίας.
Τα συνηθέστερα συμπτώματα της εκκολπωματίτιδας είναι η ανορεξία, το κοιλιακό άλγος, ο πυρετός, η αίσθηση φουσκώματος και η μη σταθερή σύσταση των κενώσεων. Ως εκ τούτου, η διαχείριση της εκκολπωματίτιδας περιλαμβάνει μία κατάλληλη διατροφική προσέγγιση που στοχεύει στην προώθηση της πεπτικής υγείας και την πρόληψη των εξάρσεων.
Διατροφή σε περιόδους έξαρσης της Εκκολπωματίτιδας
Κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης της εκκολπωματίτιδας συνιστάται μια δίαιτα χαμηλή σε φυτικές ίνες για τη μείωση της πίεσης στην πεπτική οδό.
Εν συντομία, αυτό περιλαμβάνει την αποφυγή κατανάλωσης δημητριακών ολικής αλέσεως, ωμών φρούτων και λαχανικών. Πιο αναλυτικά, τα τρόφιμα που προτιμώνται σε τέτοιες περιόδους είναι τα ακόλουθα:
- Λαχανικά: Χυμοί λαχανικών και καλά βρασμένα καρότα. Το κρεμμύδι και τα μανιτάρια περιέχουν λιγότερες φυτικές ίνες από άλλα λαχανικά.
- Φρούτα: Σουρωμένοι χυμοί φρούτων, κομπόστες ή ψημένα φρούτα.
- Ψωμί & προϊόντα δημητριακών: Άσπρο ψωμί, φρυγανιές, ρύζι και ζυμαρικά, πατάτα χωρίς φλούδα.
- Κρέας: Κοτόπουλο, ψάρι, κόκκινα κρέατα καλά βρασμένα.
- Γαλακτοκομικά προϊόντα: Tο γάλα και το γιαούρτι μπορεί να προκαλέσουν δυσάρεστα συμπτώματα σε περιόδους εξάρσεων νοσημάτων του γαστρεντερικού. Γι’ αυτό συνιστάται η κατανάλωση μέχρι 2 μερίδων γαλακτοκομικών την ημέρα, εφόσον είναι καλά ανεκτά.
- Υγρά:Έμφαση στο νερό, στοχεύοντας σε τουλάχιστον 8 ποτήρια την ημέρα. Αντίθετα, συστήνεται η αποφυγή υπερκατανάλωσης ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη και αλκοόλ.
Πέρα από τα τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, υπάρχουν κι άλλες τροφές που πρέπει να περιορίζονται ή να αποφεύγονται καθώς μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Σε αυτές συμπεριλαμβάνονται οι ξηροί καρποί, οι σπόροι σε κάθε μορφή (π.χ. ακτινίδια, σύκα, σπόρια ντομάτας, σουσάμι) και το ποπ – κορν.
Τέλος, βοηθητική φαίνεται να είναι η κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων μέσα στην ημέρα, για παράδειγμα 3 κύρια γεύματα και 1- 2 σνακ.
Διατροφή σε περιόδους ύφεσης της Εκκολπωματίτιδας
Μετά την οξεία φάση της νόσου, η βασική σύσταση περιλαμβάνει τη σταδιακή αύξηση των φυτικών ινών και την κατανάλωση μικρών και τακτικών ισορροπημένων γευμάτων μέσα στην ημέρα.
Φυτικές ίνες
Όταν η ασθένεια βρίσκεται σε ύφεση απαιτείται μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες (25-30 γρ. την ημέρα) και πολλά υγρά ώστε να ελαττωθούν τα συμπτώματα και η φλεγμονή των εκκολπωμάτων.
Η απότομη αύξηση στην πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα όπως: αέρια, κοιλιακές κράμπες, φούσκωμα ή διάρροια. Επομένως, για την αποφυγή τέτοιων δυσάρεστων συμπτωμάτων χρειάζεται σταδιακή επανεισαγωγή τροφίμων πλούσιων σε φυτικές ίνες, όπως: φρέσκα φρούτα χωρίς την φλούδα, φρέσκα λαχανικά (σπανάκι, καρότο, χόρτα), ψωμί και δημητριακά ολικής αλέσεως.
Στον πίνακα που ακολουθεί περιλαμβάνονται οι τροφές που μπορούν να καταναλώνονται σε περιόδους ύφεσης της εκκολπωματίτιδας.
| Ομάδα τροφίμου | Μέγεθος μερίδας | Συνιστώμενα τρόφιμα | Παρατηρήσεις |
|---|---|---|---|
| Ψωμί, δημητριακά, ρύζι, ζυμαρικά: 6-11 μερίδες/ ημέρα |
|
Ψωμί ολικής άλεσης Κράκερ ολικής άλεσης Δημητριακά ολικής άλεσης Βρώμη Πίτουρο βρώμης Φύτρο σιταριού Ζυμαρικά ολικής άλεσης Καστανό ρύζι |
Προτίμησε τα τρόφιμα στη λιγότερο επεξεργασμένη μορφή. |
| Λαχανικά: 3-5 μερίδες/ ημέρα |
|
Όλα τα ωμά λαχανικά | Προτίμησε τα ωμά από τα βρασμένα λαχανικά, καθώς έχουν περισσότερες φυτικές ίνες. Επιπλέον απόφυγε τα ακόλουθα τρόφιμα που μπορεί να προκαλέσουν τη δημιουργία αερίων: μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, λαχανάκια Βρυξελλών, πεπόνι, αγγούρι, πιπεριές, κρεμμύδι, πίκλες. |
| Φρούτα: 2-4 μερίδες/ ημέρα |
|
Όλα τα φρούτα | Κατανάλωσε τα φρούτα ωμά με τη φλούδα διότι περιέχουν περισσότερες φυτικές ίνες από τους χυμούς. Επίσης, τα αποξηραμένα φρούτα αποτελούν καλή πηγή φυτικών ινών. Προτίμησε τα δαμάσκηνα, τα οποία ανακουφίζουν από τα συμπτώματα δυσκοιλιότητας. |
| Γάλα, γιαούρτι, τυρί: 2-3 μερίδες/ ημέρα |
|
Όλα τα γαλακτοκομικά προϊόντα | |
| Κρέας, κοτόπουλο, ψάρι, όσπρια, αρακάς, αυγά: 2-3 μερίδες (ή 90γρ.)/ ημέρα |
|
Όλα τα όσπρια Όλα τα είδη κρέατος, πουλερικών, ψαριών και αυγών |
Στο σημείο αυτό, αξίζει να σημειωθεί πως αν προκύψουν επεισόδια διάρροιας απαιτείται η μείωση των φυτικών ινών στη διατροφή, δηλαδή οι αντίθετες από τις παραπάνω οδηγίες!
Προβιοτικά
Εξίσου ωφέλιμη στο στάδιο ύφεσης της εκκολπωματίτιδας μπορεί να είναι η πρόσληψη προβιοτικών είτε μέσω φυσικών τροφών, όπως το παραδοσιακό γιαούρτι, το κεφίρ και τα τουρσί, είτε μέσω διατροφικών συμπληρωμάτων. Για την ακρίβεια, τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, κυρίως βακτήρια και ζυμομύκητες, που προάγουν την ανάπτυξη και την ισορροπία της εντερικής μικροχλωρίδας, υποστηρίζοντας κατ΄αυτόν τον τρόπο τη συνολικότερη εντερική υγεία.
Δύσπεπτα Τρόφιμα
Καθώς τα συμπτώματα υποχωρούν ξεκινά μία σταδιακή απελευθέρωση στις διατροφικές επιλογές. Εντούτοις, τρόφιμα που έχουν δύσκολη χώνεψη και που μπορεί να εισέλθουν στα εκκολπώματα θα πρέπει να συνεχίσουν να αποφεύγονται ακόμη και στις περιόδους ύφεσης. Στην κατηγορία αυτή τροφίμων ανήκουν:
- ξηροί καρποί και τρόφιμα που τους περιέχουν π.χ. κουλουράκια με ξηρούς καρπούς
- Σπόροι (λιναρόσπορος, chia)
- κουκούτσια
- σπόρια από αγγούρι, ντομάτα, μελιτζάνα, μπάμιες, φράουλες, ακτινίδια
- μαρμελάδα με σπόρους
- ποπ κορν
Συμπερασματικά
Συνοψίζοντας, κατά τη διάρκεια οξέων επεισοδίων εκκολπωματίτιδας είναι απαραίτητη μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες. Ωστόσο, μακροπρόθεσμα και με την υποχώρηση των συμπτωμάτων ο βασικός στόχος είναι μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, καλά ισορροπημένη που μπορεί να υποστηρίξει την υγεία του πεπτικού συστήματος και να αποτρέψει μελλοντικές εξάρσεις. Εάν λοιπόν έχεις εκκολπωματίτιδα ή εκκολπώματα αξίζει να συνεργαστείς στενά με έναν επαγγελματία διαιτολόγο- διατροφολόγο. Μαζί θα σχεδιάσετε ένα εξατομικευμένο διατροφικό πρόγραμμα που καλύπτει τις ανάγκες σου και ταυτόχρονα βοηθά στην αποτελεσματική διαχείριση των συμπτωμάτων που βιώνεις.
Γράφει η Χριστίνα-Πωλίνα Λαμπρινού
Βιβλιογραφία
- Αντώνης Ζαμπέλας. Κλινική Διαιτολογία και Διατροφή με στοιχεία παθολογίας. Ιατρικές εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης; 2007.
- Cagdas Ü., Lidewine D., Bart C. Vrouenraets, Marja A. Boermeester. A systematic review of high-fibre dietary therapy in diverticular disease. Int J Colorectal Dis (2012) 27:419–427.
- Peery AF, Barrett PR, Park D, Rogers AJ, Galanko JA, Martin CF, Sandler RS. A high-fiber diet does not protect against asymptomatic diverticulosis. Gastroenterology. 2012 Feb;142(2):266-72.e1.
