Ο συνδυασμός τροφών είναι κάτι που απασχολεί τον άνθρωπο από πολύ παλιά. Οι υποστηρικτές της δίαιτας με συνδυασμό συγκεκριμένων τροφίμων πιστεύουν ότι οι ακατάλληλοι συνδυασμοί μπορεί να οδηγήσουν σε ασθένειες, συσσώρευση τοξινών και προβλήματα στο πεπτικό σύστημα. Οι αρχές του συνδυασμού τροφίμων εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην αρχαία Ινδία, έγιναν ευρύτερα δημοφιλείς στα μέσα του 1800 με τον όρο «τροφολογία» ή «η επιστήμη του συνδυασμού τροφών» και τελικά, στις αρχές του 1900 δημιουργήθηκε η δίαιτα Hay. Αυτή κατατάσσει τα τρόφιμα σε ομάδες (υδατάνθρακες/άμυλο, φρούτα, λαχανικά, πρωτεΐνες και λίπη). Ακολούθησαν κι άλλες παρόμοιες που χωρίζουν τα τρόφιμα ως όξινα, αλκαλικά ή ουδέτερα.

Οι αρχές του Συνδυασμού Τροφίμων

Οι δίαιτες συνδυασμού τροφίμων καθορίζουν πώς πρέπει να συνδυάζουμε αυτές τις ομάδες σε ένα γεύμα. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα απαγορεύουν τα μικτά γεύματα, δηλαδή αυτά που αποτελούνται από παραπάνω από μία ομάδες καθώς υποστηρίζουν πως ο ανθρώπινος οργανισμός δεν μπορεί να τα αφομοιώσει ταυτόχρονα. Έτσι, προωθούν π.χ. την αποφυγή κατανάλωσης υδατάνθρακα μαζί με πρωτεΐνη.

Έχει βάση ο Συνδυασμός Τροφίμων;

Συνδυασμοί Τροφίμων βάσει Μακροθρεπτικών Συστατικών (πρωτεΐνη, λίπος, υδατάνθρακες) 

Στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποστηρίζουν τις περισσότερες από τις αρχές του
συνδυασμού τροφίμων. Το ανθρώπινο σώμα εξελίχθηκε με μια δίαιτα με τρόφιμα, τα οποία σχεδόν πάντα περιέχουν κάποιο συνδυασμό υδατανθράκων, πρωτεΐνης και λίπους.  Για παράδειγμα, αν και το κρέας θεωρείται πρωτεϊνική τροφή, ακόμη και το άπαχο περιέχει κάποια λιπαρά. Παρομοίως  τα δημητριακά, όπως το σιτάρι, αν και θεωρούνται υδατανθρακούχα τρόφιμα, περιέχουν κάποια γραμμάρια πρωτεΐνης κ.ο.κ. Όταν η τροφή εισέρχεται στο στομάχι μας, απελευθερώνεται γαστρικό οξύ μαζί με τα ένζυμα πεψίνη και λιπάση, τα οποία βοηθούν στην έναρξη της πέψης πρωτεϊνών και λίπους.

Έρευνες δείχνουν πως τα ένζυμα πεψίνη και λιπάση απελευθερώνονται ακόμη και αν το φαγητό που καταναλώνουμε δεν περιέχει πρωτεΐνη ή λίπος.

Στη συνέχεια, το φαγητό που έχει καταναλωθεί μετακινείται στο λεπτό έντερο. Εκεί, το γαστρικό οξύ από το στομάχι εξουδετερώνεται και το έντερο γεμίζει με ένζυμα που λειτουργούν για τη διάσπαση των πρωτεϊνών, των λιπών και των υδατανθράκων. Έτσι, γίνεται αντιληπτό ότι δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας καθώς το σώμα μας είναι ειδικά προετοιμασμένο για αυτό το είδος πολλαπλών εργασιών.

Συνδυασμοί Τροφίμων βάσει pH

Αντίστοιχα, όσον αφορά στον διαχωρισμών τροφών σε όξινα και αλκαλικά, έρευνες δείχνουν πως η κατανάλωση τροφών που είναι πιο αλκαλικές ή όξινες δεν αλλάζει σημαντικά το pH του πεπτικού συστήματος.

Το σώμα μας έχει διάφορους τρόπους να διατηρεί το pH κάθε τμήματος του πεπτικού συστήματος εντός του σωστού εύρους!

Υπάρχουν τελικά καλοί Συνδυασμοί Τροφίμων;

Αν και οι αρχές της δίαιτας συνδυασμού τροφίμων όπως κατά καιρούς κυκλοφορούν στα ΜΜΕ δεν υποστηρίζονται από την επιστήμη, αυτό δεν σημαίνει ότι ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζουμε τα τρόφιμα είναι πάντα άνευ σημασίας. Υπάρχουν, πράγματι, τροφές που όταν καταναλώνονται συνδυαστικά εμποδίζουν ή προωθούν την πέψη και την απορρόφηση ορισμένων θρεπτικών συστατικών. Μερικά παραδείγματα είναι:

Σίδηρος και βιταμίνη C

Ο αιμικός σίδηρος που βρίσκεται στις ζωικές πηγές σιδήρου απορροφάται εύκολα από τον οργανισμό και δεν επηρεάζεται η απορρόφηση του από το φυτικό οξύ. Αντίστοιχα, ο ψευδάργυρος απορροφάται εύκολα από το κρέας ακόμη και με την παρουσία του φυτικού οξέος. Τι γίνεται όμως με τις φυτικές ή αλλιώς μη αιμικές πηγές που περιέχουν φυτικό οξύ; Σε αυτήν την περίπτωση ο σωστός συνδυασμός θα ενισχύσει την απορρόφηση του σιδήρου. Πιο συγκεκριμένα, τροφές πλούσιες σε βιταμίνη C (πορτοκάλι, καρότο, λεμόνι, ντομάτα, κόκκινη πιπεριά) αποτελούν πολύ καλό συνδυασμό για την καλύτερη απορρόφησή του. Αντίθετα, τροφές πλούσιες σε ασβέστιο, αναστέλλουν την απορρόφηση του σιδήρου. Αυτό δεν σημαίνει ότι τις βγάζουμε από τη διατροφή μας φυσικά! Φροντίζουμε, όμως, σε περίπτωση έλλειψης σιδήρου να τις καταναλώνουμε σε άλλο γεύμα και όχι συνδυαστικά.

Λιποδιαλυτές βιταμίνες και καλά λιπαρά

Οι λιποδιαλυτές βιταμίνες A, D, K και E χρειάζονται λίπος για να απορροφηθούν από τον οργανισμό. Τα λίπη στη διατροφή μας λειτουργούν ως «οχήματα» για να μεταφέρουν αυτές τις βιταμίνες μέσω του εντέρου, στο αίμα και στο συκώτι, όπου αποθηκεύονται μέχρι να τις χρειαστεί ο οργανισμός. Ωστόσο, το είδος του λίπους έχει σημασία καθώς τη δουλειά αυτή αναλαμβάνουν τα ακόρεστα λιπαρά, ποιοτικών τροφών.

Πρόσθεσε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο ή αβοκάντο σε μια σαλάτα με φυλλώδη πράσινα λαχανικά για να βοηθήσεις το σώμα σου να απορροφήσει τη βιταμίνη Κ, η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στην πήξη του αίματος.

Βιταμίνη D και Ασβέστιο

Ένας από τους πιο σημαντικούς ρόλους της βιταμίνης D είναι να ρυθμίζει το ασβέστιο στο σώμα, διατηρώντας την υγεία των δοντιών και των οστών μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η μέγιστη απορρόφηση ασβεστίου συμβαίνει μόνο όταν συνδυάζεται με επαρκή βιταμίνη D.

Οι καλύτερες πηγές τροφών με βιταμίνη D περιλαμβάνουν τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, η ρέγγα και το σκουμπρί. Μερικά γαλακτοκομικά προϊόντα είναι, επίσης, εμπλουτισμένα με βιταμίνη D.

Πρωτεΐνη και υδατάνθρακας

Ειδικά εάν είσαι άτομο που γυμνάζεται, η κατανάλωση πρωτεΐνης μαζί με υδατάνθρακα μετά από την προπόνηση θα σε βοηθήσει στην επιτάχυνση της αποκατάστασης των μυών. Απόλαυσε, λοιπόν, άφοβα ένα smoothie με γιαούρτι, βρόμη και μπανάνα ή φρυγανιές με cottage cheese και ντομάτα!

Υδατάνθρακας και λίπος ή πρωτεΐνη

Σε περιπτώσεις ατόμων με σακχαρώδη διαβήτη ή διαταραγμένα επίπεδα ινσουλίνης, ο συνδυασμός των υδατανθρακούχων τροφίμων με κάποια πηγή πρωτεΐνης ή λίπους συγκρατεί την αύξηση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα και άρα την ευγλυκαιμία. Καλύτερα λοιπόν να συνδυάσεις το φρούτο σου με κάποιον ξηρό καρπό ή να προτιμήσεις ένα τοστ με τυρί αντί για ένα σκέτο κουλούρι!

Ασβέστιο και καφεΐνη

Η κατανάλωση ροφημάτων που περιέχουν καφεΐνη έχει αναφερθεί ότι σχετίζεται με μειωμένη οστική μάζα. Αν και η καφεΐνη μπορεί να μειώσει την απορρόφηση ασβεστίου (κατά περίπου 4 mg ασβεστίου ανά φλιτζάνι καφέ), η ποσότητα αυτή είναι ελάχιστη και μπορεί να αντισταθμιστεί πλήρως καταναλώνοντας 30 mL παραπάνω γάλα την ημέρα!

Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η καφεΐνη έχει κάποια επιβλαβή επίδραση στην κατάσταση των οστών ή στην οικονομία ασβεστίου σε άτομα που καταναλώνουν τις επί του παρόντος συνιστώμενες ημερήσιες ποσότητες ασβεστίου.

Συμπερασματικά

Υπάρχουν διάφορες δίαιτες συνδυασμού τροφίμων σύμφωνα με τις οποίες ορισμένα τρόφιμα πρέπει να καταναλώνονται μαζί, ενώ άλλα πρέπει να αποφεύγονται προκειμένου να βελτιστοποιηθεί η πέψη, η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και η γενική υγεία. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των διαιτών δεν υποστηρίζεται από τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία. Και αυτό γιατί οι πεπτικές διεργασίες είναι πολύπλοκες, ενώ πολλοί παράγοντες συμβάλλουν στο πώς ανταποκρίνεται ο κάθε οργανισμός σε διάφορους συνδυασμούς τροφίμων. Από την άλλη υπάρχουν επιστημονικά τεκμηριωμένοι συνδυασμοί τροφών που εμποδίζουν ή προωθούν την πέψη και την απορρόφηση ορισμένων θρεπτικών συστατικών. Λαμβάνοντας υπόψη τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συστατικών που αναφέρονται παραπάνω μπορείς να κάνεις εύκολα «έξυπνους» συνδυασμούς τροφίμων στην καθημερινότητά σου! Αυτοί μαζί με μία συνολική ισορροπία και ποικιλία στην διατροφή σου αποτελούν το κλειδί για την καλύτερη απορρόφηση κάποιων θρεπτικών συστατικών.

Γράφει η Χριστίνα – Πωλίνα Λαμπρινού.