Η δυσανεξία στη λακτόζη αποτελεί μία συχνή πάθηση.
Εκτιμάται ότι το 65% του γενικού πληθυσμού παγκοσμίως εμφανίζει δυσανεξία στη λακτόζη.
Η λακτόζη αποτελεί ένα σάκχαρο που βρίσκεται φυσικά στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα. Προκειμένου να απορροφηθεί διασπάται από τη λακτάση, ένα ένζυμο στο λεπτό έντερο. Στα άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη παρατηρείται έλλειψη ή μειωμένη δραστικότητα της λακτάσης. Ως αποτέλεσμα, η λακτόζη που προσλαμβάνεται από την τροφή δε διασπάται προκαλώντας γαστρεντερικά συμπτώματα όπως η ναυτία, η διάρροια και ο μετεωρισμός. Σκοπός της διατροφικής παρέμβασης είναι η μείωση ή πρόληψη αυτών των συμπτωμάτων. Ανάλογα λοιπόν με την ανοχή του κάθε ασθενούς, εφαρμόζεται είτε η απομάκρυνση είτε ο περιορισμός των σακχάρων των γαλακτοκομικών προϊόντων από το καθημερινό διαιτολόγιο.
Ποια τρόφιμα περιέχουν λακτόζη;
Όπως προαναφέρθηκε οι κυριότερες πηγές λακτόζης είναι το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα:
- γάλα
- γιαούρτι
- τυρί
- παγωτό
- κρέμα γάλακτος
- επιδόρπια & οποιοδήποτε άλλο προϊόν που περιέχει λακτόζη
Επίσης, ελάχιστη λακτόζη υπάρχει στο βούτυρο και τη μαργαρίνη που περιέχουν ορό γάλακτος.
Πέρα όμως από αυτά, υπάρχουν πολλές άλλες κρυφές πηγές λακτόζης. Για παράδειγμα, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα μπορούν να προστεθούν σε συσκευασμένα, κονσερβοποιημένα, κατεψυγμένα και προπαρασκευασμένα τρόφιμα:
Προϊόντα που δύναται να περιέχουν λακτόζη
| Ψωμί | Pancakes | Συμπληρώματα πρωτεΐνης |
|---|---|---|
| Φρυγανιές | Πουτίγκες | Προπαρασκευασμένες σούπες |
| Μπισκότα | Sorbet | Σάλτσες για ζυμαρικά |
| Δημητριακά πρωινού | Κράκερς | Πίτσα |
| Μούσλι | Πατατάκια | Πίτες |
| Ενεργειακές Μπάρες | Πουρές πατάτας | Φυτικά τυριά |
| Σοκολάτες | Sour cream | Τυρί σόγιας |
| Κέικ | Σαντυγί | Σάλτσες |
| Muffins | Μαργαρίνη | Dressings |
| Κρέμες | Ξηροί καρποί με επικάλυψη | Τσάι με γεύσεις |
Diet hack: Στα σκληρά τυριά και στο γιαούρτι η περιεκτικότητα σε λακτόζη είναι χαμηλή χάρη στη ζύμωση που έχουν υποστεί. Το ίδιο ισχύει για το κεφίρ και το αριάνι. Έτσι η κατανάλωσή τους συνήθως είναι ανεκτή.
Πώς μπορείς να αναγνωρίζεις τη λακτόζη στα συσκευασμένα τρόφιμα;
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, η προσεκτική ανάγνωση των ετικετών τροφίμων είναι απαραίτητη για την αποφυγή προϊόντων που περιέχουν λακτόζη. Στον παρακάτω πίνακα βλέπεις και ορισμένους ενναλακτικούς όρους που χρησιμοποιούνται στις ετικέτες τροφίμων για την σήμανση του γάλακτος:
Όροι που χρησιμοποιούνται για την σήμανση του γάλακτος
| Τεχνητή γεύση βουτύρου | Αλεύρι με υψηλή συγκέντρωση πρωτεΐνης | Τυρόπηγμα |
|---|---|---|
| Βούτυρο | Κεφίρ | Πραλίνα (nougat) |
| Λίπος βουτύρου | Λακταλβουμίνη | Τυρί |
| Βουτυρόγαλα | Λακτοσφαιρίνη/ λακτογλοβουλίνη | Ghee |
| Καραμέλα | Λακτόζη | Half-and-half |
| Καζεΐνη | Φυσικά βελτιωτικά γεύσης | Πυτιά (rennet casein) |
| Καζεϊνικό οξύ | Σερμπέτι (sherbet) | Ρικότα |
| Κρέμα | Ορός γάλακτος (whey) | Quark |
Ποια τρόφιμα μπορείς να καταναλώνεις έχοντας δυσανεξία στη λακτόζη;
Υπάρχουν πολλές επιλογές τροφίμων για μία ισορροπημένη και πλήρη σε θρεπτικά συστατικά διατροφή χωρίς λακτόζη:
- Όλα τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά
- Κρέας, πουλερικά, ψάρια, θαλασσινά και αυγά
- Τροφές με σόγια (π.χ. τόφου, τέμπε, νάτο, μίσο)
- Όσπρια, μη επεξεργασμένα δημητριακά ολικής άλεσης (π.χ. κριθάρι, φαγόπυρο, κινόα, κους-κους, σιτάρι, βρόμη)
- Ανάλατους και ωμούς ξηρούς καρπούς και σπόρους (π.χ. chia, λιναρόσπορος, κολοκυθόσπορος)
- Καλές πηγές λιπαρών (π.χ. ελαιόλαδο)
- Βότανα και μπαχαρικά
- Φυτικά υποκατάστατα γάλακτος (π.χ. γάλα ρυζιού, αμυγδάλου, βρόμης κοκ)
- Φυτικά υποκατάστατα γιαουρτιού (π.χ. επιδόρπιο αμυγδάλου, σόγιας κλπ)
- Γάλα και γιαούρτι χωρίς λακτόζη ανάλογα με την ανοχή
Συμπερασματικά
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερα άτομα παρουσιάζουν δυσανεξία στη λακτόζη. Μπορεί να μην υπάρχει θεραπεία, υπάρχουν όμως πλέον πολλές εναλλακτικές λύσεις αντιμετώπισης και αποφυγής των συμπτωμάτων της. Εάν ανήκεις στην κατηγορία των ανθρώπων με δυσανεξία στη λακτόζη γνωρίζεις πόσο βοηθά να είσαι πάντα ενήμερος για τα τρόφιμα και τα συστατικά που μπορεί να σου προκαλέσουν συμπτώματα. Επιπλέον, είναι σημαντικό, να εκπαιδευτείς ώστε να είσαι σε θέση να διαβάζεις τις ετικέτες των τροφίμων ώστε να εντοπίζεις τις κρυφές πηγές λακτόζης και να κάνεις τις καλύτερες για σένα επιλογές.
Γράφει η Χριστίνα-Πωλίνα Λαμπρινού
Βιβλιογραφία
- Benjamin Misselwitz, Daniel Pohl, Heiko Frühauf, Michael Fried, Stephan R Vavricka, and Mark Fox, «Lactose malabsorption and intolerance: pathogenesis, diagnosis and treatment», United European Gastroenterol J. Jun 2013
- Dietitians of Canada. (2017). Managing Lactose Intolerance. [online] Available at: https://www.dietitians.ca/Your-Health/Nutrition-A-Z/Lactose/Managing-Lactose-Intolerance.aspx [Accessed 5 Aug. 2017].
- USDA (2016). USDA National Nutrient Database for Standard Reference.
